Kennisbankmenu

Wanneer gaan mensen duidelijk over de schreef, en wanneer moet een grapje kunnen? Wat is grensoverschrijdend? Hoe ga je daarmee om, of beter: hoe voorkom je dat?

Grensoverschrijdend gedrag

Soms zeggen of doen mensen dingen die je een vervelend of ongemakkelijk gevoel geven. Moet dat nou zo? Grensoverschrijdend gedrag kan veel kanten opgaan: pesten, seksuele intimidatie, agressie, discriminatie, uitsluiting, verbaal geweld, ongepast fysiek contact of roddelen. Het geeft spanning op je buurtlocatie, mensen voelen zich minder welkom of op hun gemak.

Vaak blijken mensen grensoverschrijdende situaties heel verschillend te ervaren. Bijvoorbeeld doordat ze de situatie verschillend begrijpen en hun persoonlijke grenzen ook anders zijn. Of doordat een van hen een verantwoordelijke of afhankelijke rol heeft op basis van leeftijd of functie. Deze verantwoordelijkheid of afhankelijkheid beïnvloed de onderlinge verhoudingen. Wat grensoverschrijdend is, is dan ook situatie afhankelijk én heel persoonlijk. 

Kan je dan niks meer zeggen tegenwoordig? Jawel hoor! Alleen als iemand zich ergens niet prettig bij voelt vraagt dat soms een pas op de plaats. Grenzen worden de afgelopen jaren gelukkig steeds beter bespreekbaar.

Zelf aan de slag: maatregelen

Jouw buurtlocatie kan de zaken zo inrichten dat veel lastige situaties voorkomen of bespreekbaar worden. Zo kan je grensoverschrijdend gedrag voor zijn met: 

• vastgelegde omgangsvormen; 
• transparante manier van nieuwe mensen aannemen (aannamebeleid);
• waar relevant het aanvragen van een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG);
• Een vertrouwens(contact)persoon aannemen zodat er voor iedereen een luisterend oor is. 

Over dat alles lees je in de volgende artikelen meer.

Is het op jouw locatie lastig om mensen aan te spreken? Worden waarschuwingen genegeerd? De grootste botsingen ontstaan als mensen verschillende verwachtingen hebben.

Gedragsregels

Je kan als buurtlocatie samen met je vrijwilligers simpele afspraken maken over hoe je met elkaar omgaat. 

Wat zijn voorbeelden van gedragsregels of omgangsvormen? Denk bijvoorbeeld aan: “we gaan met elkaar om vanuit respect en vertrouwen”. Of: “hier niet schelden of schreeuwen”.

Waarom is het handig om samen omgangsvormen af te spreken? Wanneer je samen zulke afspraken gemaakt hebt, kan je mensen er later makkelijker op aanspreken. Doordat de gedragsvormen samen bedacht zijn, zijn ze ook allemaal besproken en staat het team er achter. Zo hoeft het niet ten koste te gaan van de gezelligheid of je relatie met een vrijwilliger, als je deze ergens op aanspreekt.

Zelf aan de slag

Organiseer een bijeenkomst voor jouw locatie. Nodig de vrijwilligers, beheerders,  speeltuinmaker, misschien ook wel het bestuur of vaste bezoekers uit. Bedenk samen wat voor gedragsregels je zou willen. Maak gebruik van voorbeelden, en bespreek wat iedereen belangrijk vindt. Hang de omgangsvormen op een zichtbare plek, zodat je bezoekers er makkelijk op kan wijzen.

Heeft jouw locatie een vast stappenplan voor het aannemen van nieuwe vrijwilligers? Wordt van iedereen hetzelfde gevraagd, of begrijpen ze de verschillen wanneer dat niet zo is? 

Transparant vrijwilligers aannemen

Met een aannamebeleid kan je veel spanning verhelpen. Dit is een simpel stappenplan voor het aannemen van nieuwe vrijwilligers. Bijvoorbeeld: dat je eerst met de potentiële vrijwilliger kennis maakt, of dat diegene een dagje mee mag lopen. Ook kan je beschrijven of je een VOG voor diegene aanvraagt, en wat de vrijwilligersvergoedingen zijn als je die gebruikt. 

Kunnen we niet per vrijwilliger kijken wat past? Als iedereen dezelfde stappen doorloopt om vrijwilliger te worden, neemt dat veel vragen en onzekerheid weg. 

Wat als we rekening willen houden met de omstandigheden van een vrijwilliger en af willen wijken van de normale stappen? Spreek intern af hoe je met uitzonderingen omgaat. Bijvoorbeeld: dat je uitzonderingen voorlegt aan het bestuur. Zo blijf je ook in die situatie transparant. 

Zelf aan de slag

Een aannamebeleid hoeft niet ingewikkeld te zijn. Schrijf de stappen op die jullie momenteel zetten bij het aannemen van een nieuwe vrijwilliger en laat het bestuur de stappen vaststellen als aannamebeleid. 

Tip: Leg een printje op een centrale plek om te raadplegen.

Uit het Dwarsverband

Benieuwd naar het aannamebeleid van andere leden? Of interesse in een bijeenkomst over dit onderwerp? Laat het ons weten via info@dwarsverbandutrecht.nl

Voorbeeld preventiebeleid (met daarin aannamebeleid op p.2)

Werken de vrijwilligers op jouw locatie met kwetsbare mensen of kinderen? Dan kan je er voor kiezen om een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aan te vragen.

Wat is een VOG?

Dit is een verklaring waaruit blijkt dat iemand geen strafblad heeft of dat deze geen bezwaar vormt voor het uitoefenen van een bepaalde functie. De overheidsorganisatie Justis kijkt of er een strafblad is en zo ja, of de gepleegde strafbare feiten van belang zijn voor de functie die die persoon gaat bekleden. Geweld en zedendelicten worden altijd meegenomen; andere strafbare feiten worden enkel van de afgelopen vier jaar meegenomen in de afweging. 

Ik vertrouw mijn vrijwilligers. Waarom zou ik een VOG aanvragen? Door vrijwilligers die met kwetsbare mensen te maken hebben om een VOG te vragen, laat je zien dat je sociale veiligheid belangrijk vindt. Het geeft de vrijwilligers een veilig gevoel en werkt preventief. 

Wat als ik iemand die mogelijk een strafblad heeft een kans wil geven? Ook iemand met een strafblad kan voor veel functies nog gewoon een VOG krijgen. Wordt de aanvraag toch afgewezen, dan kan je ervoor kiezen diegene een ander soort rol te geven. Of, wanneer jullie een interne afspraak hebben over hoe jullie uitzonderingen maken, kan diegene zonder VOG toch gewoon aan de slag. 

Zelf aan de slag: Regeling Gratis VOG

Het aanvragen van een VOG kost normaal gesproken geld, maar dankzij de Regeling Gratis VOG kunnen vrijwilligersorganisaties deze gratis aanvragen. Om kosteloos een VOG aan te vragen voor een vrijwilliger doorloop je de volgende  stappen. 

1. 1. Vraag toegang tot de Regeling aan voor jouw buurtlocatie via de website gratisvog.nl. Wanneer je deze krijgt is deze 5 jaar geldig. Let op: Een van de voorwaarden voor de aanvraag is het hebben van preventiebeleid, met daarin ten minste twee van deze onderdelen geregeld:
      • • een aannamebeleid, 
        • gedragsregels 
        • vertrouwenspersoon.

Heb jij een situatie meegemaakt waar je je vervelend bij voelt? Hoe ga je daarmee om? De besturen, beheerders, vrijwilligers én bezoekers van onze leden kunnen altijd terecht bij de vertrouwenspersonen van de vereniging. 

Raad en een luisterend oor

Soms is het lastig om te bepalen wat je het beste kan doen in een situatie waar je je vervelend bij voelt. Of is iemand lastig aan te spreken. Twijfel je wat je moet of kan doen? Of het nu gedrag richting jouzelf was of richting een ander, je kan je verhaal in vertrouwen delen met de vertrouwens(contact)persoon. 

• Een vertrouwenscontactpersoon is een vrijwilliger. Een buurtlocatie kan er voor kiezen om hier iemand voor aan te nemen. Deze vrijwilliger kan je (eenmalig) een luisterend oor bieden en meedenken over wat je het beste kan doen. Je kunt nagaan of jouw locatie een vrijwilliger met deze functie heeft.
• Bij Dwarsverband hebben we twee vertrouwenspersonen. Deze kunnen je intensiever bijstaan. Onze vertrouwenspersonen zijn gecertificeerde vrijwilligers met veel professionele ervaring. Je kunt zo vaak als nodig bij hen terecht voor een luisterend oor en ondersteuning. Bij andere organisaties kan de vertrouwenspersoon ook een betaalde functie zijn, voor het Dwarsverband doen zij dit vrijwillig. 

Eens per jaar maakt de vertrouwens(contact)persoon een geanonimiseerd verslag van de meldingen van dat jaar, en presenteert dit aan het bestuur. Ze mogen ook ongevraagd advies aan het bestuur geven op basis van de meldingen die ze krijgen. 

Wat als mijn verhaal uitlekt? De vertrouwens(contact)persoon houdt jullie gesprekken en de informatie die je deelt volledig in vertrouwen. In de terugkoppeling richting het bestuur zorgen ze dat het verhaal niet tot jou herleid kan worden als je dat niet wilt. Er worden geen stappen ondernomen zonder jouw toestemming. 

Wat doet de vertrouwenspersoon als ik een klacht indien? De vertrouwenspersoon is er enkel om jou als melder een luisterend oor te geven en te adviseren. Heb je een klacht, of wil je dat er iets verandert? Dan kan je je melding wellicht bij het bestuur of een klachtencommissie maken.