Kennisbankmenu

ABCD – de basisprincipes

Asset Based Community Development (ABCD) is het proces dat mensen samenbrengt om in hun buurt, wijk of dorp zelf en samen verandering teweeg te brengen. Werken vanuit ABCD is duurzaam werken aan sterke en verbonden buurtgemeenschappen.Letterlijk vertaald uit het Engels betekent het: “op kwaliteiten gebaseerde gemeenschapsontwikkeling” + de achtergrond artikelen. In 2024 zijn we binnen de vereniging beziggeweest met het project ‘Gemeenschapskracht’. We hebben samen kennisgemaakt met de principes van ABCD. In dit artikel leggen we ze puntsgewijs aan je uit. 

Uitgangspunten

Voordat we verder gaan met de basisprincipes is het belangrijk om te starten met de twee belangrijkste uitgangspunten.

• ABCD = NIET probleemoplossend en NIET gaten vullen met oplossingen van buitenaf 
• ABCD = WEL vertrekkend vanuit wat je hebt en wat er al is; samen kan je meer dan alleen

Principe 1: Bewoners aan het roer.

 “Alles wat je voor mij doet, maar niet met mij, doe je tegen mij”. (G

Wat is je relatie met de bewoners? zijn het klanten, gebruikers en deelnemers? Of zijn het mede-eigenaren? ABCD gaat over: hoe versterk je het eigenaarschap van iedereen in de gemeenschap?
Voorbeeld: initiatieven-overleg voor iedereen die wil, om met bestuur, beheer, vrijwilligers en gebruikers samen over zaken na te denken en keuzes te maken. Maakt niet uit wie er komt. De uitnodiging zegt ‘je hoort er bij, jij beslist mee’.
Wat zijn in jouw gemeenschap de randvoorwaarden waarbinnen iedereen mee wil en kan doen? Welke soort besluiten kunnen en willen mensen samen maken, waar zit de energie om activiteiten uit te voeren? Wil je werken met bewoners aan het roer? Dan ga je aan de slag met deze vragen. 

Principe 2: Maak kwaliteiten van de buurt zichtbaar:

Er is veel om trots op te zijn en in te zetten om de buurt een fijnere plek te maken. Het het buurthuis zelf is een asset, is deze zichtbaar voor de buurt? En wat te denken van alle verhalen in de buur, jullie identiteit
talenten, dromen, interesses van de bewoners. Breng ze in kaart door  gelegenheid te creëren om elkaar te leren kennen, te zien wat iedereen doet/kan/wil/bijdraagt. Zo bouw je aan een collectieve trots

Maar ook alles aan zelforganisatie, initiatieven, netwerken in de wijk en andere instellingen zijn waardevolle assets. Bedenk samen waar heb je ze bij nodig ivm systeemwereld, en waar kunnen ze bij helpen?

Principe 3: op locatie en van binnen uit

Ga naar de straat, het gebouw, de buurt, het park waar de mensen zijn
en maak jezelf niet afhankelijk van hulp van buitenaf:
Bedenk: wat kunnen wij wél met elkaar? Je moet niet te snel willen gaan, het initiatief heeft een eigen tempo.
 

Werken aan een levendige gemeenschap

Werken aan een sterke gemeenschap gaat met ups en downs. Er zijn periodes dat je samen barst van de energie en soms zit het er gewoon even niet in. Wat soms een poos goed werkt, werkt later niet meer. Dat hoort er bij. Tijdens het project ‘gemeenschapskracht’ hebben we met elkaar gesproken over dit onderwerp en kwamen met elkaar tot een mooi lijstje tips en ervaringen om de gemeenschap levendig te houden. Doe er je voordeel mee.

Mensen betrekken

Iemand die er alleen op diens eigen vaste momentje voor diens eigen vaste activiteit is (en verder ook niet weet wat er speelt op de locatie) zal ook niet snel beschikbaar zijn om bij crisis te helpen en niet snel buiten die ene activiteit actief worden. Hoe kan je zo’n gebruiker/deelnemer actief onderdeel maken van je gemeenschap?

• • Bij nieuwe groepen meteen uitspreken dat ze onderdeel zijn van de gemeenschap: uitnodiging & verwachting dat ze bij gezamenlijke activiteiten zijn, en de uitnodigingen actief blijven uitspreken. 
  • Bij bestaande groepen benadrukken: jullie horen erbij, kom ook naar deze gezamenlijke activiteiten
  • Blijf iedereen actief betrekken en zorg dat ze weten wat er speelt

Werving nieuwe vrijwilligers

Weet wie je zoekt, en hoe je de gewenste eigenschappen kan herkennen in de mensen die je zoal spreekt. Als je iemand mist in je team, weet je die persoon dan te herkennen in de mensen die je zoal tegenkomt? Zie je diegene wanneer die voorbij komt? Dit gaat niet alleen over de functieomschrijving en taken (“bovenstroom”) zoals communicatie medewerker, barmedewerker, klusser, etc.  Maar ook over persoonlijkheid, kernwaarden, rol in de groepsdynamiek (onderstroom) bijvoorbeeld degene die altijd conflicten helpt oplossen, degene die altijd een luisterend oor voor bezoekers heeft, degene die iedereen bij elkaar roept als er iets aan de hand is, gezelligheid en feestjes organiseert. Erken ook deze onderstroom, zie wie je nog mist en doe een openlijke oproep naar deze kwaliteiten.

Gemeenschapsgericht besturen

• Zorg voor wat je hebt, in plaats van wat je zoekt
• Gemeenschapsgericht plannen maken doe je door samen ijkpunten, plannen en voorstellen te formuleren. Dit doe om mensen te betrekken en enthousiasmeren, zodat je samen weet waar je naartoe werkt en wanneer je klaar en tevreden bent
• Doe het samen. Een bewonersinitiatief ontstaat met een vonk, niet met een plan. Maak de plannen niet te precies, dan loop je op de troepen vooruit. Vergaderen is dodelijk voor de dynamiek, blijf actief.
• Blijf flexibiliteit dan houd je ruimte voor verandering, meebewegen en vertrouwen geven. Zo kan je iedereen betrokken en aan boord houden.
• Heb aandacht voor de volgende punten die veel enrgie kunnen kosten en het plezier verminderen.
  • We hebben niet meer plannen dan dat er mensen zijn 
  • Zorg dat je plezier hebt in de tussenstappen, niet alleen in de ambitie. 
  • Zorg dat het gat tussen de tussenstappen en de ambitie niet te groot is; veel kleine stappen maken. 
  • Vergaderen is dodelijk voor de dynamiek, blijf actief.

Pas op de plaats gesprek

In dit artikel leggen we de werkvorm: ‘Pas op de Plaats gesprek’ uit. Zo’n gesprek duurt ongeveer een kwartier en helpt om te kijken waar je staat. Het gesprek is persoonlijk en diepgaand, en tegelijkertijd kan je het heel makkelijk en in korte tijd doen. In een pas op de plaats gesprek benoem je de betekenis en kracht van je gemeenschap. Het is een moment om samen zijn te waarderen en te zien wat er lekker draait. Het maakt de mensen in het gesprek bewust van wat de gemeenschap voor ze betekent en vice

LET OP: hou het gesprek gericht op de kwaliteiten en op het koesteren van wat er fijn loopt op locatie, hier-en-nu. Gesprekken over verbeterpunten of over de toekomst kan je beter in een apart gesprek adresseren.

Waarom doen: het is fijn om te horen waar je het met elkaar voor doet. het is een cadeautje aan jullie zelf. En, het is ideale input voor de jaarlijkse verantwoording.
Aantal mensen: ten minste 3 inclusief gespreksleider
Wanneer: tenminste eens per jaar voor de zomer is vaak een fijn moment. 

Hoe organiseer je een pas op de plaatsgesprek? Dat is eigenlijk heel makkelijk. Leer deze zin uit je hoofd: “Het draait wel lekker, en we hebben het hier eigenlijk niet zo vaak over. Hebben jullie misschien 15 minuten de tijd? Mag ik jullie misschien wat vragen stellen over onze buurtlocatie? Je kunt dit spontaan vragen of tijdens een teambespreking

Luisteren naar verhalen 

Tijdens dit gesprek wordt je aan het denken gezet door te luisteren naar elkaars verhalen, je gaat associëren op elkaars antwoorden. Vaak hoor je nieuwe dingen, omdat je het hier normaal gesproken niet zo snel over hebt. Er ontstaat een sterk positief verhaal, en groeiend besef rondom dat verhaal. Mensen zijn divers. Iedereen die je spreekt, heeft weer net een andere ervaring van en kijk. Toch zullen mensen altijd wel dingen benoemen die anderen ook herkennen. Een gesprek als dit geeft positieve energie, het helpt te laten zien dat we er zijn en er mogen zijn en het maakt bijzondere mensen en onderlinge relaties zichtbaar. Met andere woorden je gaat het weefsel zien waar je in zit. 

De gespreksvragen:

Het pas op de plaats gesprek heeft drie verschillende niveaus. Met elk hun eigen vragen. Kies de vragen die passen. 

Niveau 1: Persoonlijk.

• Hoe is het (hier) voor jou?
• Wat is je rol?
• Wanneer ben je aangehaakt? / hoe lang ben je al actief?
• Wat maakte dat je bent gebleven? / Wat maakt dat je terug blijft komen?
• Wat betekent dit voor jou?
• Wat is deze activiteit voor jou?
• Heb je nieuwe mensen leren kennen? Hebben die een speciale betekenis voor je, of zijn ze je allemaal gelijk?
• [waardering uitspreken voor iets] > hoe ervaren jullie dat?
• ik heb het gevoel dat we op elkaar aankunnen, hoe voelen jullie dat?
• ik ervaar de sfeer altijd heel positief, hoe zouden jullie de sfeer omschrijven?
• Heb je de laatste tijd nog iets meegemaakt waar je blij van wordt? / Wat is voor jou een wow-moment?

Succesvolle buurtgemeenschap

We hebben een aantal succesfactoren verzameld die zorgen voor een fijne buurtgemeenschap.

Nabijheid opbouwen

Je bouwt nabijheid op wanneer je: 

• persoonlijk contact hebt en
  • hee, vrijdag gebeurt er iets, kom je ook?!
  • hee, deze mensen willen iets, we organiseren wat samen gezien en gehoord wordt
  • iets nieuws over elkaar ontdekt
  • niet te veel begrenst wordt (regels demotiveren, lekker gaan doen!)
  • elkaars bijdrage waardeert
  • niks hoeft
  • een duidelijke instructie bij de activiteit krijgt, weet wat de bedoeling is
  • beseft wat de gemeenschap voor je betekent 
  • verhalen met elkaar deelt
  • mensen de gelegenheid geeft om elkaar te zien voor wie ze zijnuitgenodigd bent.

Een ontspannen, ongedwongen activiteit of bijeenkomst organiseren

Voor een ongedwongen bijeenkomst zijn de volgende punten goed om rekening mee te houden.

• Duidelijke instructie (iedereen weet wat de bedoeling is) – maar je bent ook welkom voor de gezelligheid.
• Maak het gezellig en gastvrij: er is thee gezet; je kan lekker bezig zijn en iets leren; er is ruimte om vriendschap op te bouwen; samen pauzeren, samen eten.